Onfunctionele Naaktheid

Ik houd van de Sneak Preview op dinsdagavond. Het is alsof je van je avondje naar de bios een kansspel maakt: met geluk heb je een mooie film die je bij zal blijven en heb je pech dan kun je nog altijd lachen om het gedrocht dat je die avond voorgeschoteld hebt gekregen. De Sneak Preview is de makkelijke manier om wat jeu aan je leven toe te voegen. Living on the edge maar dan in een bioscoopstoel. De spanning begint al het moment dat je de zaal in gaat. Welke film zal het zijn? Met vrienden vindt topoverleg plaats, onlangs vertoonde trailers worden aangehaald en al popcorn etende worden de theorieën uit de mouw geschud. Na de voorfilmpjes verschijnen de eerste beelden. Dit zijn de momenten waarop de film zijn gezicht verraadt en er in de zaal gejuich, verbijstering of teleurstelling het publiek ontstijgt. Dit ritueel is voor mij al genoeg reden om te gaan en elk bezoek aan de Sneak Preview blijft mij dan ook wel bij, maar eentje in het bijzonder.

Het was de Sneak in Pathé Arena en met een te grote bak nacho chips en een biertje wacht ik samen met een vriend af welke film het is. Er wordt in de openingsbeelden niet gesproken, de spanning neemt toe. Is het een horror of is het een romantische komedie? Is het een Amerikaanse film of één uit Europa? Zonder dat de acteurs ook maar een woord hebben gezegd, wordt gelijk duidelijk dat het hier om een Nederlandse film gaat. Niet omdat een herkenbare omgeving is of omdat ik de klederdracht kan typeren als overduidelijk behorende tot dat van de Nederlander. Nee, de reden dat ik dit weet is omdat in de openingsminuten van de film een man naakt de trap afloopt. Met zijn geslacht prominent in beeld gebracht sta ik oog en oog met het symbool van de Nederlandse film: de ontblote piemel. Je kan niet naar een Nederlandse film gaan of iemand verschijnt op het scherm en laat om een onverklaarbare reden zijn geslacht zien.

Is er iemand aan het strijken, dan is het idee dat er van onbezorgd strijken geen sprake kan zijn zonder een piemel die zachtjes heen en weer mee deint met de strijkende beweging. Het is niet alleen het mannelijke geslacht dat uit zijn schulp treedt, ook de vrouw moet te pas en te onpas in het scherm verschijnen met haar edele delen. Naar het toilet gaan is ook iets wat veelvuldig en hoofdzakelijk frontaal in beeld moet worden gebracht. Kijk je in het ene moment naar de climax van een thriller die je al anderhalf uur op het punt van je stoel houdt en voordat je het weet zit je naar de modieus geschoren onderste regionen van de vrouwelijke rechercheur te kijken, want ach ja, zij moet ook even naar het toilet. Het naakt is onverklaarbaar, omdat het voornamelijk plaatsvindt in een aseksuele setting.

Functioneel naakt vindt men niet in het vocabulaire van de Nederlandse filmwereld. Begrijp me niet verkeerd, Hollywoodpraktijken zijn uiteindelijk een grotere gênante vertoning. Waar tijdens de ontknoping van de romantische ontknoping de twee geliefden in elkaar vallen probeert de cameraman angstvallig elke schaamhaar uit de weg te gaan. In de Nederlandse film vinden we het andere uiterste: er hoeft maar iemand te hoesten of de onderbroeken bevinden zich alweer op de enkels.

Maar waarom? In de boekverfilming Komt een vrouw bij de dokter wordt ons haarfijn uitgelegd wat bloot betekent voor de Nederlandse film. Wanneer de twee hoofdrolspelers Stijn en Carmen (Gespeeld door Barry Atsma en Carice van Houten) uiting geven aan hun prille liefdesgeluk zien we de twee elkaar naakt achterna zitten in een graanveld. Poedelnaakt door het weiland huppelen de twee tortelduifjes om elkaar heen, om vervolgens voldaan van het geluk in elkaars armen te vliegen. Naaktheid is dé manier om onbezorgd te zijn. Of het nou is om onbezorgd en volledig van je nieuwe geliefde te genieten, of wanneer je los van alle zorgen huishoudelijke werkzaamheden verricht.

In de bioscoopzaal keek ik naar rechts waar mijn vriendin gebiologeerd naar het scherm zat te kijken. Ik vroeg me af of ook zij verwachtte dat ik na afloop van de film mijn liefde aan haar zou uiten door mijn broek buiten te laten zakken en dan met een maniakale glimlach naakt achter haar aan zou rennen. Maar nadat ik behalve mijn fietsslot ook mijn knopen losmaakte, was de blik van mijn vriendin en de tekst: ‘Waar ben je mee bezig idioot?’ voldoende om het hele zaakje weer in mijn broek te stoppen.

Ik ben eigenlijk heel erg nieuwsgierig naar de commissie van het Oscarcomité en wat zij denken wanneer ze een inzending krijgen uit Nederland. Ik stel me voor hoe aan de andere kant van de Atlantische oceaan een verantwoorde artistieke filmkenner al dat naakt aan het verdedigen is, omdat het een manier is om de realiteit niet te censureren of dat een ander een schande spreekt van al dat vleselijke Hollandse geweld. Maar dan aan het einde van de avond toch het dvd’tje onder zijn lange regenjas mee naar huis neemt om aldaar in het donker van zijn slaapkamer een doosje tissues op te maken.

Nu de film Tirza de Nederlandse inzending is voor de Oscars heb ik een stille hoop dat het Oscarcomité voorbij gaat aan al dat naakt en de met name de onnavolgbare acteerprestatie van Gijs Scholten van Aschat op waarde weet te schatten. De verfilming van het leven van Jürgen Hofmeester verdient alle lof, ondanks het feit dat ook in deze film een vinger in een kont moest verdwijnen.

Handleiding voor de all-inclusive vakantie

Eén keer heb ik mij laten verleiden tot het boeken van een all-inclusive vakantie naar Egypte. Ik had niet bedacht dat het zijn van een 'all inclusive-er' een rol is die voorbereiding behoeft, maar bij aankomst kwam ik er vrijwel direct achter wat een groentje ik was op dit gebied. Je zou zeggen, wat kan er nou simpeler en zorgelozer zijn dan lekker je gang gaan in een zonovergoten oord waar je struikelt over de palmbomen, terwijl de plastic band die aan je arm pronkt deuren opent die je niet voor mogelijk had gehouden, maar dan ben je duidelijk niet op de hoogte van alle (stilzwijgende) regels die er heersen op zo'n all inclusive resort, waar iedereen zich ook nog eens angstvallig aan houdt.

Ik beging al meteen de grote fout om als één van die zeldzame fanatiekelingen, behalve aan het zwembad te liggen en met mijn gifgroene all inclusive bandje aan één stuk door eten en drinken te bestellen (omdat het kan), deel te nemen aan een excursie naar de piramiden van Gizeh in Caïro. Als ik had gedacht op enig begrip, of wellicht op gelijkgestemden, te stuiten dan had ik het goed mis. Nee, aan deze piramiden werd door mijn gebruinde en met gouden kettingen behangen mede resort gangers liefkozend gerefereerd als 'die hopen steen' en schijnbaar is het not done om de moeite te nemen deze steenophopingen uit de prehistorie een blik waardig te gunnen tijdens een bezoek aan Egypte.

Een snorkel tripje is al op het randje. Eigenlijk ben je dan al een beetje de uitslover van het resort, maar als je piramiden gaat bezichtigen of andere stoffige culturele uitstapjes maakt waarvoor je van het resort af moet, kun je er vanuit gaan een horde snerende opmerkingen in ontvangst te mogen nemen. Zulke activiteiten worden namelijk gezien als buitensporige inspanning en dat is op een vakantie als deze niet algemeen geaccepteerd.

Nu wil ik het niet erger laten lijken dan het is; heus niet alle inspanning is uit den boze. Er is wel degelijk een gering aantal activiteiten die mogen, of eigenlijk moeten, worden ondernomen. Onder de (limitatieve) lijst met alom geaccepteerde inspanningen op een all inclusive vakantie vallen, zo heb ik geleerd, het lopen naar een bar of andere eetgelegenheid om eten of drinken te bestellen waar niet extra voor betaald hoeft te worden, het 's nachts naar het zwembad sluipen om je handdoek alvast op een gunstig gelegen bedje te leggen, het stiekem 's morgens heel vroeg verwijderen van de handdoek die 's nachts door iemand op een bedje is gelegd om vervolgens je eigen handdoek ervoor in de plaats te leggen, het bij het buffet zo onopvallend mogelijk volladen van een tas met eten voor de rest van de dag ondanks dat je op elk moment eten kunt halen bij de bar, het van je rug naar je buik en weer terug draaien als je ligt te zonnen op het bedje dat je eerder op slinkse wijze hebt bemachtigd en tenslotte het inkopen van afzichtelijke, kitscherige souvenirs bij het winkeltje van het resort, na te hebben afgedongen tot je erbij neerviel.

(Natuurlijk is het mogelijk om souvenirs aan te schaffen bij winkels buiten het resort, maar dit valt onder geen beding onder de lijst met alom geaccepteerde activiteiten, hoe dichtbij het resort deze winkels zich ook bevinden. Wees dus voorbereid op scheve blikken als je hier toch aan begint.)

Tevens frowned upon is het onnodig uitgeven van extra geld. Je dient niet meer dan één Egyptische pond aan fooi te geven. Hier liggen verschillende redeneringen aan ten grondslag, maar de belangrijkste is dat ze daar toch niets gewend zijn en dus al in polonaise door het resort trekken als je ze een paar centen in hun knuistje drukt. Een ander veel voorkomend argument is gebaseerd op de vergelijking met het bijvoederen van vogels in de zomer: Ze worden afhankelijk, gaan niet meer zelfstandig op jacht en blijven terugkomen.

Het komt erop neer dat, als je ze de eerste avond één Egyptische pond toestopt, je de rest van de week mag verwachten dat ze je allerlei privileges verlenen; je mag chocolaatjes op je kussen verwachten, je mag verwachten dat je handdoeken in kunstzinnige vormen op je bed zijn gedrapeerd, je mag verwachten dat ze je koffers van hot naar her slepen ongeacht het gewicht van de koffers of de temperatuur en je mag verwachten dat ze midden in de nacht acuut paraat staan om een kakkerlak uit je kamer te verwijderen. Je had namelijk al betaald voor allesomvattend comfort en uit de goedheid van je hart heb je wat extra's geschonken. Eigenlijk ben je de Barmhartige Samaritaan himself als je er goed over nadenkt.

Als je je aan bovenstaande regels houdt en je hebt toch nog het gevoel een vreemde eend in de bijt te zijn, dan volgen hier nog wat tips die gegarandeerd tot succesvolle vermenging leiden;

Allereerst is daar natuurlijk het aanschaffen van een gouden ketting met je naam, maar als je het kosteloos wilt houden kun je altijd nog minstens één keer met luide stem klagen over 'dat gemekker dat uit die moskee komt'. Hiervoor is het van ondergeschikt belang of zich daadwerkelijk een moskee op gehoorafstand bevindt. Ook het op hoge poten eisen van iets dat ontbreekt bij het zeer uitgebreide buffet, maar waar jij nou net even niet zonder kunt is een goede manier om zo min mogelijk op te vallen tussen de andere resort gangers. Tenslotte is het maken van grappen over het al dan niet inruilen van reisgenoten voor een kameel altijd een prima ijsbreker. Hierbij geldt de kracht van herhaling. Je kunt deze grap niet vaak genoeg in verschillende variaties in het gesprek terug laten keren. Na toepassing van deze laatste - en ik mag wel zeggen, gouden- tip word je wellicht zelfs uitgenodigd voor een avondje kaarten in de gezamenlijke ruimte van het resort waar de Ali Baba Sphynx Band iedere avond een virtuoos optreden weggeeft en waarvan de hele groep de fuifnummers Rub My Magic Lamp en What Did You Do To My Camel na een paar breezers al hossend mee blèrt.

Mocht je all inclusive vakantie dan nog geen succes worden dan weet ik het ook niet meer.

Verbaasmateriaal

Net als je denkt dat je inmiddels alle karikaturen wel gezien hebt, komt er weer iemand voorbij die clichés zo oorverdovend weet te bevestigen dat je je afvraagt of het is ingestudeerd.

Zo is er in het programma 'Bij ons in de PC' een 19-jarige Amsterdam Oud-Zuid bewoner die het voor elkaar krijgt in één adem Ikeagangers, (dikke) tienermoeders en halfbloedjes te beledigen om er daarna -zonder een sprankje gène- aan toe te voegen wat een verademing het is om na een bezoek aan de spelonken van Amsterdam -waarmee hij alles behalve Oud-Zuid en de Grachtengordel bedoelt- terug te keren naar Oud-Zuid en weer mooie mensen tegen te komen. In de rest van het gesprek vliegen de woorden kittig, schat en bubbeltjes je om de oren terwijl meneer met een intens verveelde uitdrukking en een sigaret in zijn mondhoek meldt dat hij die dag naar school moet en daar enorm tegenop ziet. Het leven valt hem duidelijk zwaar in zijn penthouse aan het Museumplein. Zijn enige troost is de creditcard die hij voor zijn verjaardag van zijn ouders heeft gekregen.

Van een heel ander kaliber, maar ook minstens zo verbazingwekkend, is het programma Fans!.

Als de interviewer van de show in gesprek is met twee Grad Damen bewonderaars (Die zwoele jongeman in de hoek), spatten de welbespraaktheid en het charisma van het scherm af. (En dat is trouwens Grad op z'n plat Hollands, mocht je de neiging hebben er iets van te maken dat niet klinkt alsof het bij het grofvuil thuis hoort) De interviewer vraagt aan fan Mark wat hij verwacht van het concert van Grad, waar ze later die dag naartoe zullen gaan, waarop Mark antwoordt:

"Jaaa gewoon hetzelfde als anders eig'lijk eeehh. Naar 't optrede toe en we zien wel eh hoe dawe kunne komen om bij grad eeehhh om hem te zien eeehh zo te zegge..."

In de hoop dat Mark last heeft van opstartproblemen waagt de interviewer nog een dappere poging. Hij vraagt Mark wat hij denkt dat het voor optreden zal worden. Hierop is het antwoord zo mogelijk nog spectaculairder:

"Eeeeehhhh ja gewoan 't zelfde als anders eeehhh ja. D'r ehh komme nog meer artieste dusseeehh ja. Eig'lijk niks eehhh aparts."

(Nee, dank je Mark, dan weten we dat. Dat schijnt toch weer wat licht op de zaak)

Je hoort duidelijk de teleurstelling bij de interviewer als hij hoogvlieger Mark bedankt voor zijn input.

Menig matig gemotiveerde interviewer had het hierna opgegeven, maar deze blijkt een duidelijke doorzetter te zijn en hij heeft de hoop op een zinvolle bijdrage van Marks kant nog niet opgegeven. Na het concert van Grad waar mede-fan en minstens zo charismatische Miranda haar Mark op klunzige wijze ten huwelijk heeft gevraagd (waarbij ze het verrassingselement op het laatste moment nog vakkundig de grond in wist te boren door te beginnen met in de microfoon aan te kondigen dat ze Mark nu ten huwelijk zou gaan vragen) wordt het diepte interview vervolgd:

Interviewer: "Mark, wat vond je van de verrassing?"

Mark: "Jao eehhh heheheh. Wa moek ervan zegge eehh het isseehhh, komp in één keer koud op me dak zo eehh... Zo van Hup. Efke ten huwelijk vrooaage jaaaa hehehe. Jooaa tis apart. Ik ben er goagig (iets anders kon ik er met geen mogelijkheid uithalen) deur om 't zo te zegge eehh heheh..."

Interviewer (inmiddels enigszins wanhopig): "En hoe is het dat Miranda dit doet bij een optreden van jullie grote idool Grad?"

Mark: "Jao das natuurlijk eehh wel mooi jaaoo enneehh me grote idool eig'lijk en dan jaaooo ten huwelijk vrooaage eehh dat is toch wel apart. Komp nie vaak voor om 't zo te zegge..."

Miranda zelf heeft gelukkig geen moeite de vraag even voor Mark te beantwoorden: "Leuk dak 't gedoan heb, dat wel."

Nou Miranda, enjoy your handful... Dan ga ik bubbeltjes drinken uit een kittig glaasje.

Het is gewoon smeerkaas

De reclame van La vache qui rit die vlak voor Oh Oh Cherso werd uitgezonden heeft het imago van smeerkaas naar een hoger plan getild. Computergeanimeerde koeien, waaronder een samoeraikoe geheel met een band om zijn voorhoofd, een heftig rappende stier en op rolschaatsen voorbijglijdende herkauwers moeten je in de juiste stemming brengen. Gezamenlijk bereiden deze koeien de smeerkaas van La vache qui rit en leggen de geproduceerde kaas voor aan een rode koe – de lachende – die de kaas moet keuren. Drukte, koeien met een bezeten glimlach en een hoge mannenstem die een opzwepend deuntje zingt moeten je ervan overtuigen dat dit geen normale smeerkaas is, maar een heus fenomeen in de zuivelwereld. Na het zien van de derde aflevering van de Hagenezen in Chersonissos ben ik niet meer nieuwsgierig waarom Jokertje de hele tijd praat alsof iemand zijn hoofd met een touwtje achterovertrekt, maar vraag ik me af waarom smeerkaas niet meer gewoon smeerkaas kan zijn.

Het antwoord ligt voort de hand: het hele idee van reclame is dat je het product mooier maakt dan het is en dit kan vermakelijke filmpjes opleveren. Men hoeft maar te denken aan de ‘Even Apeldoorn bellen’ reclames die steeds meer beginnen te lijken op kleine speelfilms. Wat jammer is aan deze reclames is dat maar een klein groepje mensen doorheeft voor welk bedrijf en welke dienst hier reclame wordt gemaakt. Want waarom moet men Apeldoorn bellen? En daar stuiten we op de wortel van het probleem dat ons de zingende koeien brengt. De link tussen het product en de reclame is volledig verdwenen. Wie deze stand van zaken aanmoedigt, vraag ik naar de reclame van de nieuwe Cirtoën C4 te kijken. In deze reclame verandert een auto in een grote robot, die vervolgens een mechanische Travolta-imitatie doet op een funky melodie. U hoort het goed, een heupwiegende robot moet jou ervan overtuigen deze auto te kopen.

Ik had graag bij de desbetreffende vergadering aanwezig willen zijn waarin het uiteindelijke plan van de reclame werd aangenomen. Want dat iemand een waanzinnig plan verzint is tot daar aan toe, maar hoe zit het met de andere leden van het bestuur die het plan aannemen van een zwakzinnige?

‘Dus nog één keer voor de duidelijkheid heren: wat we willen verkopen is onze nieuwe Citroën C4. Het is niet de mooiste auto, noch de snelste of veiligste. Onze doelgroep zijn mensen rond de dertig en de zich nog jeugdig voelende veertiger.’

Wat is ons budget?’

‘Zo’n honderdduizend euro.’

Waarna het grootste licht zal zeggen: ‘Jongeren houden toch van dansen?’ Ja knikken de oudere mannen naar elkaar. ‘En ze houden van robots,’ gejuich begint langzaam op te komen in de zaal. ‘Waarom laten we onze auto niet in een dansende robot veranderen?’

In plaats dat er verontwaardiging ontstaat, gebeurt er iets opzienbarends. De man valt geen hoongelach ten deel. Sterker nog, het idee wordt aangenomen.

‘Een geweldig plan’ zegt het voltallige bestuur.

Schouderklopjes volgen, bestuursleden beginnen te klappen en voor je het weet vliegen de champagnekurken je om de oren.

Ik weet niet wat troostelozer is is, het idee dat dansen zo wordt uitgemolken dat het zelfs wordt gebruikt in autoreclames of dat dit het beste idee is waar die mensen mee konden komen. Welke ideeën waren dan slechter dan deze? Welk concept heeft het verloren van een dansende robot? Ik zou er flink wat voor over hebben om de onderste prullen van hun prullenbak te mogen zien. Dat je daar zo onderin het vuilnisbakje van de vergaderzaal van Citroën een ineengefrommeld moodboard ziet, waarbij in grove lijnen de contouren van twee auto’s te zien zijn die met elkaar geslachtsgemeenschap hebben en de uitlaatpijp van een hele nieuwe dimensie voorzien. Maar misschien was 2010 nog niet klaar voor copulerende vervoersmiddelen.

Door de belachelijke hoeveelheden euro’s die hier tegenaan worden gegooid en de spectaculaire effecten wordt gemaskeerd dat er van creativiteit bij dit soort reclames geen sprake is. Het absurde is dat het men zich hier niet over verbaast. En de concurrentie? Bij Nissan waren ze zo onder de indruk dat ze gelijk een vergelijkbare reclame uitbrachten waarin dansende auto’s het tegen elkaar opnemen in een battle. Onder het mom van beter goed gestolen dan slecht bedacht. Het mag aangenomen worden dat de creative director van Nissan in een diepe depressie verkeert.

Maar het meest afschrikwekkende voorbeeld van de treurige staat van de reclamewereld zijn de reclames voor kinderen. Heb je aanleg voor epilepsie dan kun je in de ochtend beter niet langs Nickolodeon zappen, want de kans bestaat dat je onvoorbereid een kinderreclame voor je kiezen krijgt: in anderhalf minuut tijd doorboren honderden kleuren je netvlies. Beelden die met een waanzinnige snelheid worden gemonteerd en een camera die hevig in en uit zoomt gepaard met een kakofonie aan stemmen die schreeuwen dat het VET! GAAF WAANZINNIG! COOL! is. Tenminste als je die stemmen kan verstaan door de hysterische jingle op de achtergrond. Dan te bedenken dat er steeds meer kinderen met ADHD zijn. Deze combinatie verklaart misschien ook gedeeltelijk waarom kinderen erop worden getraind om zoveel mogelijk stimuli op te vangen en als kwijlende jonge honden van links naar rechts schieten.

Na een ochtend kinderreclames kijken wil ik het liefst met mijn kleren aan de douche in kruipen en daar liggend op de grond mezelf knuffelend in slaap huilen. Waar ik uiteindelijk naar verlang is een normale reclame. Een die niet grappig en origineel wil zijn of is opgeleukt met 3D-animaties. Wanneer iedereen aan het schreeuwen is, wil je luisteren naar iemand die zwijgt. Wat ik wil is een reclame waarin iemand een broodje smeert met smeerkaas, een hap neemt, de camera inkijkt en zegt: Hmmm. Lekker.

Waarom? Omdat het gewoon smeerkaas is.