Onfunctionele Naaktheid

Ik houd van de Sneak Preview op dinsdagavond. Het is alsof je van je avondje naar de bios een kansspel maakt: met geluk heb je een mooie film die je bij zal blijven en heb je pech dan kun je nog altijd lachen om het gedrocht dat je die avond voorgeschoteld hebt gekregen. De Sneak Preview is de makkelijke manier om wat jeu aan je leven toe te voegen. Living on the edge maar dan in een bioscoopstoel. De spanning begint al het moment dat je de zaal in gaat. Welke film zal het zijn? Met vrienden vindt topoverleg plaats, onlangs vertoonde trailers worden aangehaald en al popcorn etende worden de theorieën uit de mouw geschud. Na de voorfilmpjes verschijnen de eerste beelden. Dit zijn de momenten waarop de film zijn gezicht verraadt en er in de zaal gejuich, verbijstering of teleurstelling het publiek ontstijgt. Dit ritueel is voor mij al genoeg reden om te gaan en elk bezoek aan de Sneak Preview blijft mij dan ook wel bij, maar eentje in het bijzonder.

Het was de Sneak in Pathé Arena en met een te grote bak nacho chips en een biertje wacht ik samen met een vriend af welke film het is. Er wordt in de openingsbeelden niet gesproken, de spanning neemt toe. Is het een horror of is het een romantische komedie? Is het een Amerikaanse film of één uit Europa? Zonder dat de acteurs ook maar een woord hebben gezegd, wordt gelijk duidelijk dat het hier om een Nederlandse film gaat. Niet omdat een herkenbare omgeving is of omdat ik de klederdracht kan typeren als overduidelijk behorende tot dat van de Nederlander. Nee, de reden dat ik dit weet is omdat in de openingsminuten van de film een man naakt de trap afloopt. Met zijn geslacht prominent in beeld gebracht sta ik oog en oog met het symbool van de Nederlandse film: de ontblote piemel. Je kan niet naar een Nederlandse film gaan of iemand verschijnt op het scherm en laat om een onverklaarbare reden zijn geslacht zien.

Is er iemand aan het strijken, dan is het idee dat er van onbezorgd strijken geen sprake kan zijn zonder een piemel die zachtjes heen en weer mee deint met de strijkende beweging. Het is niet alleen het mannelijke geslacht dat uit zijn schulp treedt, ook de vrouw moet te pas en te onpas in het scherm verschijnen met haar edele delen. Naar het toilet gaan is ook iets wat veelvuldig en hoofdzakelijk frontaal in beeld moet worden gebracht. Kijk je in het ene moment naar de climax van een thriller die je al anderhalf uur op het punt van je stoel houdt en voordat je het weet zit je naar de modieus geschoren onderste regionen van de vrouwelijke rechercheur te kijken, want ach ja, zij moet ook even naar het toilet. Het naakt is onverklaarbaar, omdat het voornamelijk plaatsvindt in een aseksuele setting.

Functioneel naakt vindt men niet in het vocabulaire van de Nederlandse filmwereld. Begrijp me niet verkeerd, Hollywoodpraktijken zijn uiteindelijk een grotere gênante vertoning. Waar tijdens de ontknoping van de romantische ontknoping de twee geliefden in elkaar vallen probeert de cameraman angstvallig elke schaamhaar uit de weg te gaan. In de Nederlandse film vinden we het andere uiterste: er hoeft maar iemand te hoesten of de onderbroeken bevinden zich alweer op de enkels.

Maar waarom? In de boekverfilming Komt een vrouw bij de dokter wordt ons haarfijn uitgelegd wat bloot betekent voor de Nederlandse film. Wanneer de twee hoofdrolspelers Stijn en Carmen (Gespeeld door Barry Atsma en Carice van Houten) uiting geven aan hun prille liefdesgeluk zien we de twee elkaar naakt achterna zitten in een graanveld. Poedelnaakt door het weiland huppelen de twee tortelduifjes om elkaar heen, om vervolgens voldaan van het geluk in elkaars armen te vliegen. Naaktheid is dé manier om onbezorgd te zijn. Of het nou is om onbezorgd en volledig van je nieuwe geliefde te genieten, of wanneer je los van alle zorgen huishoudelijke werkzaamheden verricht.

In de bioscoopzaal keek ik naar rechts waar mijn vriendin gebiologeerd naar het scherm zat te kijken. Ik vroeg me af of ook zij verwachtte dat ik na afloop van de film mijn liefde aan haar zou uiten door mijn broek buiten te laten zakken en dan met een maniakale glimlach naakt achter haar aan zou rennen. Maar nadat ik behalve mijn fietsslot ook mijn knopen losmaakte, was de blik van mijn vriendin en de tekst: ‘Waar ben je mee bezig idioot?’ voldoende om het hele zaakje weer in mijn broek te stoppen.

Ik ben eigenlijk heel erg nieuwsgierig naar de commissie van het Oscarcomité en wat zij denken wanneer ze een inzending krijgen uit Nederland. Ik stel me voor hoe aan de andere kant van de Atlantische oceaan een verantwoorde artistieke filmkenner al dat naakt aan het verdedigen is, omdat het een manier is om de realiteit niet te censureren of dat een ander een schande spreekt van al dat vleselijke Hollandse geweld. Maar dan aan het einde van de avond toch het dvd’tje onder zijn lange regenjas mee naar huis neemt om aldaar in het donker van zijn slaapkamer een doosje tissues op te maken.

Nu de film Tirza de Nederlandse inzending is voor de Oscars heb ik een stille hoop dat het Oscarcomité voorbij gaat aan al dat naakt en de met name de onnavolgbare acteerprestatie van Gijs Scholten van Aschat op waarde weet te schatten. De verfilming van het leven van Jürgen Hofmeester verdient alle lof, ondanks het feit dat ook in deze film een vinger in een kont moest verdwijnen.